26. i 27. aprila 2023. godine izvedena je dvodnevna ekskrzija za učenike viših razreda.
Polazak je bio u ranim jutarnjim časovima, a prva odredica je bio Orašac.
Marićevića jaruga značajna je, po predanju, kao mesto dogovora o izbijanju Prvog srpskog ustanka, izboru Karađorđa za njegovog vođu i početku ustaničkih akcija paljenjem turskog hana u Orašcu 1804. godine. U znak sećanja na događaje vezane za izbijanje ustanka, u Orašcu je podignuta crkva između 1868. i 1870, spomen-škola sagrađena je 1932, spomen-česma u samoj Jaruzi povodom obeležavanja stopedesetogodišnjeg jubileja, 1954, a 2004. godine, povodom proslave dvesta godina od početka ustanka, postavljen je i spomenik Karađorđu, rad vajara Drinke Radovanović. U sklopu kompleksa je grob Teodosija Marićevića, poznate ličnosti iz vremena izbijanja ustanka, koji je dislociran 1955. godine sa prvobitnog mesta u porti crkve. Konzervatorsko-restauratorski radovi na spomen-školi su izvođeni 1998, 2003. i 2006. godine.
Učenici su imali priliku i da obiđu Muzej Prvog srpskog ustanka koji prikazuje događaje i detalje koji su prethodili ustanku, zbor u Orašcu kao i borbe i kretanja vojske. Ovde se čuvaju predmeti, pištolji i puške, Karađorđeva dolama, zastave Srbije kao i krst prote Atanasija bukovičkog nad kojim su se zakleli svi koji su prisustvovali na zboru.
Nastavili smo putovanje prema Aranđelovcu i našem sledećem odredištu –pećini Risovača koja predstavlja stanište čoveka iz ledenog doba i jedno od najpoznatijih nalazišta paleolita u Evropi. Kao prirodan objekat prava je retkost ne samo za nauku nego i za posetioce koji žele da saznaju nešto o čovekovoj prošlosti.
Meštanima je pećina bila poznata i pre 1937/1938. godine kada je počeo rad kamenoloma, ali su postojala samo dva uzana ulaza u podzemnu prostoriju.
Godine 1953. počela su arheološka ispitivanja i otkriveni su fosili pećinskog medveda, mamuta, runastog nosoroga, bizona, pećinskog lava, leoparda, pećinske hijene, jelena itd. Otkopana je pećina u dužini od 187 metara sa dvoranama od korala raznih oblika i boja i sa predmetima i ukrasima kojima se služio pračovek.
Zbog prirodne vrednosti, kao i velikog arheološkog i paleontološkog značaja, pećina je 1983. proglašena kulturnim dobrom od velikog značaja, a 1995. sa okolnim prostorom (oko 13 hektara) stavljena je pod zaštitu kao spomenik prirode I kategorije.
Nakon obilkska pećine nastavili smo prema spomen-kompleksu Oplenac i prvo odredište je bio Karađorđev konak.
U konaku je stalna izložba ličnih predmeta Vožda i autentično oružje iz Prvog srpskog ustanka među kojima je i originalni liveni Karađorđev top iz 1812. godine, poznat pod imenom „aberdar” (što na turskom znači: glasnik). Na topu nedostaje desna ručka koju je kralj Petar I Karađorđević iskoristio kao osnovu za sve krunidbene insignije želeći da simbolično poveže svoju vladavinu sa slavnom vladavinom svoga dede, Vožda Karađorđa.
Crkva Svetog Đorđa na Oplencu je spomen-crkva i mauzolej dinastije Karađorđević , koju je kao svoju zadužbinu podigao kralj Petar I Karađorđević.
Oplenac je brdo pored Topole na kome je knez Aleksandar Karađorđević podigao prve vinograde, a kralj Petar I Karađorđević je počeo zidanje crkve mauzoleja i celog istorijsko-memorijalnog kompleksa koji će potom postati Zadužbina Kralja Petra I na Oplencu.
Petrova Kuća je autentično rekonstruisana kuća šumadijskog stila. Nalazi se na Oplencu, u Topoli i predstavlja deo kompleksa Zadužbine Kralja Petra I. Zadužbina je osnovana testamentom kralja Petra I Karađorđevića, napisanog u Kragujevcu 18. novembra 1914. godine. Učenicima je lokalni vodič ispričala detalje o izgradnji kuće i šta je kralj voleo da radi dok je boravio ovde u kući.
Nakoin obilaska spomen-kompleksa Oplenac nastavili smo putovanje prema Despotovcu.
Sutradan odlazimo u obilazak Resavske pećine. Resavska pećina je jedna od najznačajnijih turističkih pećina u Srbiji. Nalazi se u istočnoj Srbiji, Gornjoj Resavi, Divljakovačkog polja, ispod venca Babine glave a pripada teritoriji opštine Despotovac, atar sela Jelovac. Od prestonice Beograda, udaljena je 152 km, od Despotovca 20 a od sela Jelovca oko 5 km. Njena nadmorska visina je 483 m. Površina namenjena za zaštitu je 10,87 ha i obuhvata neposrednu okolinu pećine, na padini koja se spušta od 120 metara iznad ulaza do dna Divljakovačke uvale. Obuhvata 14 i po katastarskih parcela.
Resavska pećina je višespratni speleološki objekat ukupne dužine ispitanih kanala od oko 400 metara i visinske razlike između ulaza i najnižeg dela pećine (Bobanova dvorana) oko 30 m. Dužina Resavske pećine iznosi 2.800 m, a nastala je erozivnim radom nekadašnjeg vodenog toka koji je bio razvijen u Divljačkovoj uvali pri višem stanju njegovog dna koji je ponirao na mestu današnjeg pećinskog ulaza. Ona nema stalan niti povremeni vodeni tok a aktivnost prokapnih voda zavisi od padavina na površini terena.
Iz pećine nastavljamo put prema manastiru Manasija. Manastir Manasija ili Resava, je jedan od najznačajnijih spomenika srpske srednjovekovne kulture i najznačajnija građevina koja pripada takozvanoj „ Moravskoj školi“. Pripada Eparhiji braničevskoj Srpske pravoslavne crkve.
Manastir Manasija je zadužbina despota Stefana Lazarevića , koji je počeo da ga gradi 1407, a završio 1418. godine. Manastirska crkva je posvećena Svetoj Trojici , a osveštena je o prazniku Svetog duha . Ceo kompleks je opasan velikim zidovima koji su služili za odbranu. To je bila utvrđena celina koja se sastojala od ukupno 11 kula, od kojih se isticala donžon kula , poznatija kao Despotova kula. Iako je sačuvana tek trećina fresaka u manastiru, živopis Manasije spada u red najvećih dometa srednjovekovnog slikarstva.
Tokom radova na rekonstrukciji manastirske crkve u Manasiji početkom 21. veka, otkriveni su zemni ostaci, za koje rukovodilac tih radova, arheolog Marin Brmbolić, smatra da pripadaju despotu Stefanu . DNK analiza tih ostataka je sa 99,9378% tačnosti potvrdila da se radi o sinu kneza Lazara. Manastirski kompleks predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja .
Potom smo nastavili naše putovanje prema Smederevu. Smederevska tvrđava nas je sačekala obasjana suncem i učenici su sa velikom pažnjom slušali legendu o nastanku tvrđave od lokalnog vodiča. Na ovaj način su se podsetili i utvrdili znanje o nekadašnjoj drugoj srpskoj srednjevekovnoj prestonici na obali Dunava, koju je despot Đurađ Branković podigao na početku svoje vladavine.
Učenici su upoznali tekovine od značaja, stvarane tokom veoma dugog vremenskog perioda, što će podstaći izražavanje i stvaralaštvo ovih mladih ljudi. Bila je ovo i prilika da kroz druženje, u opuštenoj atmosferi, razvijaju uzajamnu solidarnost i odgovornost, duh zajedništva i optimizma.
